یبوست یک عارضه معده ای –روده ای رایج است. افرادی که این مشکل را دارند، حرکات معده ای و گوارشی کندتری دارند.

اما علایم یبوست کدامند؟ به طور کلی  اگر کمتر از 3 بار در هفته دفع مدفوع دارید و مدفوع تان سفت و خشک است  احتمالا به یبوست مبتلا شده اید.

خوشبختانه بیشتر نمونه های یبوست، موقتی هستند. اصلاح شیوه زندگی مانند ورزش و  رژیم غذایی پرفیبر می تواند برای تخفیف یبوست کافی باشد. یبوست می تواند با ملین های بدون نسخه نیز درمان شود.
 
نشانه ها

کاهش حرکات گوارشی و اجابت مزاج لزوما بدین معنا نیست که به یبوست مبتلا شده باشید. اگر 2 و یا تعداد بیشتری از علائم  یا نشانه های زیر در مورد شما مصداق داشته باشند احتمالا به یبوست مبتلا می باشید:

•    دفع کمتر از 3 بار مدفوع در هفته
•    داشتن مدفوع سفت
•     احساس فشار شدید در طول حرکات روده ای
•     احساس مسدود شدن  مقعد
•    احساس تخلیه ناکامل پس از اجابت مزاج
•    نیاز به کمک گرفتن از دستها برای اجابت مزاج مانند تخلیه دستی یا دستکاری قسمت پایین شکم
 
با وجود اینکه یبوست می تواند آزار دهنده باشد، اما معمولا جدی نیست اغلب افرادی که یبوست دارند، معالجه بیماری خود را پیگیری  نمی کنند در حالی که یبوست مزمن ممکن است منجر به عوارض یا علائم زمینه ساز اختلالات جدی شود.

اگر یبوست در شما بدون هیچ دلیلی شروع  شده است یا اگر تغییراتی در زمینه عادتهای مرتبط با اجابت مزاجتان دارید و اگر علائم یبوست تان شدید هستند و بیشتر از 3 هفته طول می کشند می بایست به پزشک معالج مراجعه نمایید.

ابتلا به هر کدام از علایم زیر ممکن است مشکلات جدی تری را برای سلامتی شما ایجاد کند، پس اگر عوارضی به شرح زیر را در خود مشاهده نمودید حتما به پزشک معالج مراجعه نمایید:

•    اجابت مزاج با فاصله بیش از 3 روز (علیرغم اصلاح  رژیم غذایی یا افزایش فعالیت بدنی)
•    درد زیاد شکم
•    وجود خون در مدفوع
•     یبوستی که به حالت اسهال تغییر پیدا می کند
•    درد مقعد
•    مدفوع خیلی نازک شبیه مداد
•    کاهش وزن بدون دلیل
 
علت

معمولا محصولات دفعی هضم (مدفوع)  به وسیله انقباضات ماهیچه ای روده  به جلو رانده می شوند. در  روده بزرگ (کولون)، اکثر آب و نمک مخلوط دفعی بازجذب می شوند زیرا بدن آنها را برای بسیاری از عملکردهای ضروری اش لازم دارد. وقتی کلون بیش از حد آب جذب کند یا اگر انقباضات ماهیچه ای کلون به آرامی صورت گیرند، مدفوع سفت و سخت می شود و از میان کلون شما بسیار آرام  عبور می کند. این  امر دلیل اصلی یبوست است.  

اگر ماهیچه هایی که برای حرکت دادن شکم استفاده می شوند به درستی هماهنگ نشوند ممکن است به یبوست مبتلا شوید. این مشکل اختلال  قسمت تحتانی لگن (anismus) نامیده می شود و  باعث می شود شما با اکثر حرکات شکمی و دفع مدفوع ها (حتی نوع نرم آن) درد سختی را تحمل کنید.

تعدادی از عواملی که باعث کاهش تخلیه روده ای می شوند عبارتند از:

•    دریافت مایعات ناکافی یا دهیدراته شدن بدن
•    دریافت فیبر ناکافی در رژیم غذایی تان
•    نادیده گرفتن حرکات روده ای و نیاز به اجابت مزاج  یا توجه نکردن به انجام به موقع اجابت مزاج
•    کمبود فعالیت فیزیکی(بخصوص در بزرگسالان)
•    سندرم روده تحریک پذیر
•    تغییرات در شیوه زندگی یا زندگی عادی مانند بارداری،پیری و مسافرت
•     بیماری
•    استفاده مداوم یا معتاد شدن به ملین ها
•    برخی بیماری های مشخص مانند: دیابت، سکته، بیماری های تیروئید و پارکینسون
•    مشکلاتی مرتبط با کولون و رکتوم  مانند انسداد روده یا دیورتیکولوز
•    داروهای مشخص مانند داروهای تسکین دهنده درد، دیورتیک ها و آنهایی که در درمان بیماری پارکینسون، فشار خون بالا و افسردگی استفاده می شوند
•    اختلالات هورمونی مانند کم کاری غده تیروئید
•    شکاف مربوط به مقعد و هموروئید که می تواند تشنجی را در ماهیچه اسفنکتر مقعد تولید کند.
•    از دست دادن نمکهای بدن در هنگام  استفراغ یا اسهال
•    جراحت هایی در هسته نخاعی که می توانند بر اعصابی که به روده منتهی می شوند اثر گذارند.
•     یبوست ممکن است نشانه بسیاری از عوارض بالینی جدی مانند: سرطان کولورکتال، اختلالات هورمونی یا بیماری های اتو ایمیون باشد. در بچه ها یبوست ممکن است نشان دهنده بیماری هیرشیرونگ (Hirschsprung) باشد شرایطی که منجر به از دست دادن بخشی از سلولهای عصبی مرتبط با کولون می شود.

اگر بچه ها از دستشویی بترسند یا دوست نداشته باشند که به دستشویی مراجعه کنند دچار یبوست می شوند. کودکان بزرگتر نیز ممکن است به نیاز بدنشان به اجابت مزاج بی توجهی کنند یا آن را نادیده بگیرند.
 
عوامل خطر

اگر موارد زیر برای شما مصداق داشته باشند احتمال ابتلا به یبوست در شما بیشتر می گردد:

•    مسن بودن
•    منزوی و تنها شدن
•    بستری شدن در رختخواب
•    رژیم غذایی کم فیبر
•     مصرف ناکافی مایعات
•    مصرف برخی داروهای خاص شامل داروهای مسکن،آرام بخش ها یا برخی داروها که باعث کاهش فشارخون می شود.
•    شیمی درمانی
•    زنان بیشتر از مردان و کودکان  بیشتر از بزرگسالان دچار یبوست می شوند.
•    اگر باردار هستید  ممکن است به خاطر تغییرات هورمونی دوران بارداری،  احتمال ابتلا به یبوست در شما بیشتر گردد.
 
عوارض

اگر چه یبوست می تواند به شدت آزار دهنده باشد، اما این مسئله زیاد جدی نیست. اگر یبوست مداوم باشد و مخصوصا اگر موجب وارد شدن فشار زیادی بر بدن گردد ممکن است بعضی عوارض زیر را به دنبال داشته باشد:

•     هموروئید یا ترک (ایجاد شکاف) در مقعدتان و این هنگامی رخ می دهد که مدفوع سخت موجب  انبساط اسفنکتر تحتانی گردد.

•    به هم فشردگی مدفوعی  وقتی که توده ای از مدفوع سخت که بوسیله حرکات روده ای معمولی دفع  نمی شود و  ممکن  است نیاز داشته  باشید که مدفوع به هم چسبیده را به صورت دستی حذف کنید.

•    افتادگی روده هنگامی اتفاق می افتد که مقدار کوچکی از بافت روده در بین ناحیه مقعد بوجود می آید. این شرایط منجر به ترشح موکوس از مقعد می شود.

•     اگر مداوما از ملین ها استفاده کنید ممکن است سندرم روده در شما ایجاد گردد  که این موضوع باعث می شود که معده و دستگاه گوارش شما برای درست کار کردن به این ملین ها وابسته بشود. ملین هایی که استفاده می شوند ممکن است  منجر به مشکلات دیگری نیز بشوند که شامل جذب ناکافی ویتامین ها و دیگر مواد مغذی است و باعث آسیب رساندن به دستگاه گوارشی شما می شود.
 
آمادگی برای ویزیت پزشک

در ابتدا  احتمالا به دکتر خانوادگی یا به پزشک عمومی مراجعه می نمایید. اگر دکتر به نمونه های پیشرفته تر یبوست مشکوک بشود، ممکن است به یک متخصص  در اختلالات هاضمه(متخصص بیماری های معده و روده) ارجاع داده شوید.

به دلیل اینکه قرار ملاقات می تواند خلاصه و کوتاه مدت باشد و به دلیل اینکه مسائل زیادی برای پوشش دادن در آن مدت زمان کوتاه وجود دارد،  عقیده بسیار خوبی است که از قبل برای این قرار ملاقات آماده شویم.

اینجا بعضی اطلاعات وجود دارد که به شما کمک می کند که برای قرار ملاقاتتان آماده بشوید و اینکه چه انتظاری از دکترتان داشته باشید.
 
•    آگاه شدن از هر محدودیتی قبل از قرار ملاقات: در زمانی که شما دکتر را ملاقات می کنید، مطمئن شوید که هر سوالی که برایتان پیش می آید را بپرسید، مانند محدودیت در رژیم تان یا خوردن غذاهایی با فیبر بالا برای آماده شدن برای تست های تشخیصی...

•    هر نشانه ای که در حال تجربه کردن هستید را یادداشت کنید، و حتی علایمی که به نظر نامربوط به یبوست می آید را نیز یادداشت کنید.

•    اطلاعات شخصی را که شاملهر استرس مهم یا تغییرات اخیر در زندگی تان هست،مانند مسافرت یا باردار شدن را یادداشت کنید.

•    لیستی از همه داروهایی که مصرف می کنید، که شامل هر نوع ویتامین،مکمل،یا داروهای گیاهی هست را یادداشت کنید.

•     اگر امکان داشته باشد یکی از  اعضا خانواده یا دوست خود را همراه ببرید.این موضوع می تواند برای شما دشوار باشد که تمامی اطلاعات فراهم شده در طول قرار ملاقات را به خاطر بسپارید. کسی که شما را همراهی می کند ممکن است نکته ای که شما از دست داده اید یا فراموش کرده اید را به خاطر بیاورد.

•    سوالاتی که می خواهید از دکترتان بپرسید را یادداشت کنید.

زمان ملاقات شما با دکترتان محدود است. بنابراین آماده کردن لیستی از سوالات به شما کمک خواهد کرد که در زمان صرفه جویی کنید. سوالاتتان را از مهم ترین تا کم اهمیت ترین لیست کنید. برای این بیماری بعضی از سوالات مهم که باید پرسیده شوند عبارتند از:

•    احتمالا چه چیزی دلیل ظهور نشانه ها و عوارض در من هست؟
•    آیا دلایل مهم دیگری برای علایم  و مشکل من  وجود دارد؟
•    چه نوع  آزمایشاتی نیاز است که من انجام دهم؟
•    آیا یبوست من موقتی است یا مزمن؟
•    بهترین راهکار برای برطرف گشتن مشکل من  چیست؟
•    چه روش های درمانی جایگزینی را به جای درمان مقدماتی این بیماری پیشنهاد می کنید؟
•    من علاوه بر این مشکل به بیماری های دیگری نیز مبتلا می باشم چگونه می توانم این مشکل را در کنار تمام مشکلات دیگرم به خوبی مدیریت کنم؟
•    آیا محدودیتی وجود دارد که نیاز باشد من آن را دنبال کنم؟
•    آیا جانشینی برای دارو درمانی وجود دارد که شما به من پیشنهاد کنید؟
•    آیا بروشور یا دفترچه ای وجود دارد که برای مطالعه  با خود ببرم؟چه وب سایتی را برای مطالعه معرفی می کنید؟

علاوه بر سوالاتی که آماده کرده اید که از دکترتان بپرسید، هر زمانی که  چیزی را متوجه نشدید در پرسش سوال خود تردید نکنید
 
دکترتان احتمالا سوالاتی  را از شما می پرسد و این سوالها ممکن وقت زیادی را از شما بگیرد. مرسوم ترین سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد عبارتند از:

- چه زمانی برای اولین بار نشانه های یبوست را تجربه کردید؟
- آیا علائم  یبوست تان  موقتی یا  ادامه دار بوده است؟
- چقدر این علائم شدید هستند؟
- چه چیزی به نظر می رسد که علائم یبوست  شما  را بهتر می کند؟
-  چه چیزی به نظر می رسد که علائم یبوست  شما  را بدترمی کند؟
- آیا شما خونی را در مدفوع یا آب یا کاغذ توالت تان مشاهده می کنید؟
- آیا در هنگام دفع، به شما فشار وارد می شود؟
- آیا شما سابقه خانوادگی در ارتباط با مشکلات هضم و جذب یا سرطان کولون دارید؟
_آیا شما مصرف داروی جدیدی را شروع کرده اید یا دوز داروی جدیدتان را تغییر داده اید؟

 به هنگام یبوست چه اقداماتی را می توانید انجام دهید؟

آگاه باشید که بعضی تست های تشخیصی به کسب آمادگی هایی نیاز دارند. برای مثال افرادی که این آزمایشات برای آنها انجام می شود نیاز خواهند داشت که رژیم غذایی با فیبر بالا مصرف کنند و در مقابل  از مصرف ملین ها برای یک دوره زمانی مشخص قبل از تست محروم می شوند. می توانید قبل از مراجعه به مطب از  پزشکتان برای  پیروی از دستورالعمل خاص مشورت بگیرید.
 
آزمایش های تشخیصی

دکترتان از سابقه بالینی ورزش و فعالیت بدنی تان و یا در مورد داروها یا نسخه هایی که بدون نسخه دریافت کرده اید، از شما سوال می کند. دکتر با کمک تست های تشخیصی بعضی شرایط را حذف خواهد کرد، این شرایط عبارتند از: انسداد در روده کوچک یا کولون (انسداد روده)، تنگ شدگی کولون، شرایط آندوکرین مانند هیپوتیروئید یا اختلالات الکترولیت مانند کلسیم اضافه در خون(هیپرکلسمی) .
تست های گسترده ای برای  افراد مبتلا به علایم شدید یبوست وجود دارند. ممکن است اجرای پروسه های تشخیصی به شرح زیر را  نیاز داشته باشید:

•    Barium enema X-ray: دراین تست، مسیرروده شما با رنگ متمایز (باریم) هم پوشانی شده است. بنابراین راست روده ،کولون و بعضی مواقع قسمتی از روده کوچک می تواند به طور واضح در X-rayنشان داده شود.

•    Defecography: در این پروسهX-ray ، دکترتان راست روده شما را با یک خمیر مایع با پایداری ای شبیه به مدفوع. پر خواهد کرد به موازات اینکه  خمیر چسب  دفع می شود  X-ray برای ارزیابی تمامیت دفع مدفوع و انقباضات ماهیچه راست روده موثر واقع می شوند.

•    Sigmoidoscopy (سیگموئیدسکوپی): در این پروسه، دکترتان یک میله قابل انعطاف سبک را وارد مقعدتان می کند تا راست روده و قسمت پایین تر کولونتان را آزمایش کند.

•    Colonoscopy (کولونوسکوپی):  این پروسه تشخیصی به دکترتان اجازه می دهد که تمام کولون را با یک لوله انعطاف پذیر مجهز به دوربین ارزیابی کند.

•    Anorectal manometry: در این پروسه، دکترتان میله ای باریک و قابل انعطاف را در داخل مقعد و راست روده شما وارد می کند و سپس بالن کوچکی را در نوک لوله پر از باد می کند. سپس این وسیله ماهیچه اسفنکتر را به عقب می راند. این پروسه به دکترتان  امکان  اندازه گیری هماهنگی ماهیچه هایی که  برای حرکت روده تان استفاده می کنید را می دهد.

•    استفاده از نشانگرها برای بررسی عبور و انتقال از نواحی کولورکتال (Marker studies or colorectal transit):  در این پروسه شما کپسولی دریافت می کنید که شامل نشانگر هایی است که X-rays هایی را برای که بیشتر از چندین روز گرفته شده است را نشان می دهد. پزشکتان نشانه هایی از تداخل ماهیچه های روده  و اینکه چگونه غذا به خوبی در بین کولون حرکت می کند را جستجو می کند.
 
درمان دارویی

 ملین ها: این داروهای بدون مجوز پزشک باید به عنوان آخرین چاره در نظر گرفته شوند. چون بدن می تواند به مصرف آنها عادت کند و بدون مصرف آنها نمی تواند فعالیت طبیعی خودش را انجام دهد. در اینجا انواع مختلف از ملین ها وجود دارد:

•    محرک هایی که باعث انقباضات ریتمیک در روده می شوند. مثالهای آن شامل :  Correct،  Dulcolaxو  Senokotمی شوند.

•    نرم کننده هایی که  باعث می شوند مدفوع در میان کولونتان با آسانی بیشتری حرکت کند.مثالهای آن شامل روغن معدنی،و  Fleetهستند.

•    نرم کننده های مدفوع که مدفوع را نرم می کنند و از دهیدراته شدن آن جلوگیری به عمل می آورند.مثالها شامل ColaceوSurfakاست.

•    مکمل های فیبر یا ملین های عمده عموما به عنوان بی خطرترین ملین ها مورد توجه قرار می گیرند.مثالهای آن شامل:FiberCon،Metamucil, Konsyl, Serutan وCitrucelهستند.این موارد باید با آب فراوان مصرف بشوند.

•    اسموتیک ها. به مایعات کمک می کند تا در بین کولون حرکت کند.مثالهای این موارد شامل:, Sorbitol Cephulac  وMiralaxهستند.

•    ملین های نمک دار مانند اسفنج عمل می کند که آب را  به داخل کولون برای حمل آسانتر مدفوع، می کشند. مثالها شامل شیر منیزیمی وHaley's M-O است.

•    لوبی پروستون یاLubiprostone با نام تجاریAmitiza :داروی دیگری است که دردرمان یبوست شدید و مقاوم به سایر داروها توصیه می‌شود. ترشح آب و احتمالاً حرکات روده را افزایش می‌دهد.

•    آگونیست های5-HT-4  . این عوامل رهایی ترکیباتی در بدنتان که ترشح مایعات را در روده افزایش  و زمان ترانزیت کولونی را کاهش می دهد،تحریک می کند. Prucaloprideیکی از آگونیست های 5-HT-4 است.

اگر یک اختلال اساسی باعث ایجاد یبوست در شما گردد معالجه با هدفی خاص دنبال خواهد شد. اگر مشکل قسمت تحتانی لگن،باعث یبوست در شما شود دکترتان ممکن است  بیوفیدبک هایی ( بازخوردزیستی)را به عنوان دارو به شما پیشنهاد بدهد.این تکنیک ممکن است به شما کمک کند که یاد بگیرید  ماهیچه هایی را که برای حرکات روده ای استفاده می کنید با هم هماهنگ سازید.

اگر شما باردار هستید و یبوست هم دارید، مقدار زیادی غذا با فیبر بالا مانند میوه ها و سبزیجات و دانه های کامل بخورید.مقدار زیادی نوشیدنی بنوشید و تا آنجا که می توانید،ورزش کنید. شنا و پیاده روی می توانند انتخاب های خوبی باشند.

اگر یبوست شما به تغییرات زندگی یا معالجات دارویی پاسخ نمی دهد ممکن است جراحی برداشت قسمتی از کولون شما توصیه شود. در این پروسه، قسمت یا قسمت هایی از اسفنگتر مقعد یا راست روده برداشته می شوند.

باید این نکته مورد توجه قرار گیرد که تشخیص برنامه درمان موفق، نیاز به زمان و تلاش کافی دارد.

درمان های جایگزین:

در بسیاری از موارد تغییرات ساده شیوه زندگی و رژیم غذایی تان ،می تواند به برطرف کردن نشانه های یبوست کمک کنند.  همچنین چندین روش جایگزین می توانند آسودگی را فراهم کنند،اگر چه این روشها به صورت گسترده مورد مطالعه واقع نشده باشند.

•    ماساژ: ماساژ به وسیله دستکاری، فشار دادن و کشیدن پوست و ماهیچه ها و مفاصل کار می کند.تکنیک ها شاملacupressure وshiatsuهستند. وقتی ماساژ در منطقه شکمی به کار گرفته می شود، ماساژ می تواند به آرام سازی ماهیچه هایی که مثانه و روده را تقویت می کنند و به ارتقا فعالیت روده کمک کند.

•    طب سوزنی: این طب چینی سنتی، شامل الحاق و با دست گذاشتن 5 سوزن در قسمت های مختلف بدن است. این درمان ممکن  است به تحریک کولون کمک کند و درد یبوست را برطرف نماید،اگرچه اثرش برای این موضوع هنوز ثابت نشده است.

•    درمانهای هموپاتیک: هموپاتیک یک سیستم دارویی کلی نگر غیر رسمی است که منحصرا برای تسکین علایم بیماری شما وجود دارد.درمانهای هموپاتیک بی شماری برای یبوست وجود دارد. و آنها به طور نمونه شامل ملین هایی بر پایه گیاهی هستند. یک دکتر هموپاتیک ممکن است شاخه گیاهی bryoniaرا برای درمان مدفوع سخت توصیه کند.در حالیکه توصیه کردن گوگرد برای مدفوع دردناک و سخت است. اگر شما سوالی دارید می توانید با دکترتان یا یک داروساز بحث کنید.

داروهای مرتبط:

•    گلیسیرین‌ (GLYCERIN)
•    برن (BRAN)
•    فراورده های پسیلیوم‌ (PSYLLIUM PRODUCTS)
•    محصولات سنا (SENNA PRODUCTS)
 
تغییر شیوه زندگی

تغییرات ساده در رژیم غذایی و شیوه زندگی تان در بیشتر موارد کمک خواهد کرد که علائم یبوست از بین بروند و یبوست را مدیریت کنید. از یک و یا تعداد بیشتری از توصیه های زیر پیروی نمایید:

رژیم پرفیبر: پک رژیم پرفیبر با حداقل 20 تا 35 گرم فیبر در هر روز به نرم شدن و افزایش حجم مدفوع تان کمک می کند. غذاهایی با فیبر بالا شامل دانه ها، حبوبات کامل و میوه ها و سبزیجات تازه هست. غذاهای محدود که اصلا  فیبر ندارند و یا به مقدار کمی فیبر دارند عبارتند از:  پنیر،گوشت و غذاهای فرایند شده.

ورزش منظم: افزایش فعالیت فیزیکی به فعالیت روده ای کمک خواهد کرد.

دریافت مایعات کافی: نوشیدن مقدار کافی آب به نرم کردن مدفوعتان کمک خواهد کرد.

زمان کافی برای اجابت مزاج و دفع مدفوع اختصاص دهید برای مواقعی که به دستشویی می روید زمان کافی  اختصاص دهید. و نیازتان را برای دفع نادیده نگیرید.
 
پیشگیری

•    رژیم غذایی با فیبر بالا را مصرف کنید. غذاهای با فیبر بالا شامل میوه ها وسبزیجات تازه،دانه ها وحبوبات کامل هستند. غذاهایی که فیبر ندارند  یا فیبر آنها پایین است شامل پنیر،گوشت و غذاهای فرایند شده هستند

•    فعالیت فیزیکی منظم. فعالیت فیزیکی منظم که می تواند شامل پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا باشد را برای کمک به تحریک عملکرد روده انجام دهید.حداقل 30 دقیقه ورزش در بیشتر روزهای هفته توصیه می شود.

•    تلفن های معمولی را جواب ندهید. به بهانه تلفن و یا هر چیز دیگر دستشویی رفتن خود را منتفی نکنید هر چه قدر که این موضوع را به تاخیر بیندازید آب بیشتری از مدفوعتان جذب می شود و آن را سخت تر می کند.

•    از مکمل های فیبر دار استفاده کنید. محصولاتی که بدون نسخه دکتر وجود دارند مانند Metamucil وCitrucelمی توانند مدفوع را نرم و دفع آن را به صورت مرتب نگه دارند.مطمئن شوید که آب یا نوشیدنیهای دیگر را به فراوانی در طول روز می نوشید چون مصرف مکمل های  فیبر ممکن است یبوست را بدتر کند.

•    درباره مصرف ملین های تحریک کننده مراقب باشید. استفاده مداوم  از موادی مانند Correctol وDulcolax می تواند باعث شود که کولون شما به آنها وابسته شود و ممکن است به تدریج نیاز پیدا کنید که دوز آنها را بالا ببرید تا آنجا که حتی عملکرد طبیعی روده شما متوقف و مختل شود . برای کسب آسودگی  موقت از ملین نمک دار مانند شیر- منیزیم  که آب را به داخل کولون برای روان سازی مدفوع می کشد، استفاده کنید. بدون تجویز دکتر از دادن ملین ها به اطفال خودداری کنید.